Porozumienie zmieniające
Porozumienie zmieniające jest jednym z polubownych sposobów zmiany warunków zatrudnienia. Można z niego skorzystać, gdy warunki zmieniają się na korzyść pracownika (np. gdy pracownik awansuje, dostanie podwyżkę, zmieni miejsce wykonywania pracy), lub gdy wyraża on na nowe warunki zgodę.
Gdy strony zgodnie oświadczają, że zgadzają się na zmianę warunków umowy o pracę, nie trzeba ich wtedy wypowiadać. Dokonanie zmiany warunków następuje wtedy w drodze porozumienia zmieniającego, we wspólnie ustalonym przez strony czasie. Nie ma tu żadnych ograniczeń czasowych. A więc zmiana może być dokonana nawet z dnia na dzień, również w czasie usprawiedliwionej nieobecności pracownika, jeśli tylko strony tak postanowią.
Za pomocą porozumienia zmieniającego możemy zmienić warunki umowy o pracę. Zaliczamy do nich w szczególności: rodzaj umówionej pracy, miejsce wykonywania pracy, wymiar czasu pracy, wysokość wynagrodzenia, inne warunki – jeśli zostały określone w umowie.
Co ważne, za pomocą porozumienia zmieniającego nie możemy dokonać zmiany: rodzaju umowy oraz czasu jej trwania, ponieważ nie są to warunki umowy o pracę. Jeśli jednak zawarto porozumienie zmieniające przedłużające czas trwania umowy, zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego[1], jest ono uważane za kolejną umowę na czas określony i wliczane do limitu 3 umów terminowych.
Wypowiedzenie warunków pracy lub/i płacy
Wypowiedzenie warunków pracy lub/i płacy, nazywane potocznie wypowiedzeniem zmieniającym, jest jednostronnym oświadczeniem pracodawcy o zamiarze zmiany istotnych warunków umowy o pracę.
Okres wypowiedzenia jest taki sam, jak w przypadku rozwiązania umowy o pracę i wynosi – w przypadku umowy na czas nieokreślony i określony:
- 2 tygodnie – przy zatrudnieniu krótszym niż 6 miesięcy,
- 1 miesiąc – przy zatrudnieniu co najmniej 6 miesięcy,
- 3 miesiące – przy zatrudnieniu co najmniej 3 lata.
W przypadku umowy na okres próbny:
- 3 dni robocze – przy okresie próbnym nieprzekraczającym 2 tygodni,
- 1 tydzień – przy okresie próbnym dłuższym niż 2 tygodnie,
- 2 tygodnie – jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące.
Jeżeli pracownik wyrazi zgodę na warunki proponowane przez pracodawcę, to zaczynają one obowiązywać po okresie wypowiedzenia. Jeśli jednak nie wyrazi na nie zgody, umowa ulega rozwiązaniu po upływie okresu wypowiedzenia. Jeśli jednak do połowy okresu wypowiedzenia nie wyrazi sprzeciwu na zaproponowane warunki, oznacza to, że przyjmuje on nowe warunki.
Co ważne, pracodawca musi pamiętać o zamieszczeniu w wypowiedzeniu zmieniającym informacji o przysługującym pracownikowi prawie do złożenia oświadczenia o nieprzyjęciu nowych warunków do połowy okresu wypowiedzenia oraz określenie przyczyny dokonania zmian.
Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy osobom: przebywającym na urlopach (zarówno wypoczynkowych, jak i bezpłatnych) oraz w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności, chyba że upłyną okres uprawniający do rozwiązania UoP bez wypowiedzenia.
Natomiast ochronie przed wypowiedzeniem warunków pracy lub/i płacy podlegają:
- kobiety w ciąży,
- żony żołnierzy odbywających zasadniczą służbę wojskową,
- społeczni inspektorzy pracy,
- pracownicy w wieku przedemerytalnym, którym brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, a wiek ten uprawniałby ich do uzyskania emerytury (w szczególnych przypadkach ochrona ta nie obowiązuje!),
- członkowie zarządów zakładowych organizacji związkowych wskazani w uchwale zarządu,
- członkowie rady pracowniczej przedsiębiorstwa państwowego.
Ochrona pracowników przed wypowiedzeniem nie obowiązuje w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji zakładu pracy.
Czasowe powierzenie innej pracy
Jeżeli pracodawca, ze względu na swoje uzasadnione potrzeby, powierza pracownikowi inną pracę niż określona w umowie o pracę, na okres nieprzekraczający 3 miesięcy w ciągu roku kalendarzowego oraz nie powoduje to obniżenia wynagrodzenia pracownika i odpowiada jego kwalifikacjom – wtedy nie musi on wypowiadać warunków pracy.
Czasowe powierzenie innej pracy nie wymaga formy pisemnej. Może zatem odbyć się w drodze wydania polecenia przez przełożonego. Warto jednak (do celów dowodowych) wydawać takie polecenia w formie pisemnej. Pracownik ma obowiązek zastosować się do takiego polecenia, a jeśli tego nie zrobi, jest to podstawą do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Co ważne, powierzenie innej pracy nie może mieć charakteru stałego! Czas, na jaki inne obowiązki zostają powierzone pracownikowi, nie może przekraczać 3 miesięcy w roku. Może być to zatem kilka krótszych okresów w roku (np. 3 × 1 miesiąc), jak również 3 miesiące jednorazowo. Może być również tak, że jeśli pracownikowi zostanie powierzona inna praca w październiku, będzie on wykonywał ją aż do marca. Będzie to zgodne z limitem czasowym 3 miesięcy na rok kalendarzowy.
Należy jednak pamiętać, że w czasie powierzenia innej pracy wynagrodzenie pracownika nie może ulec obniżeniu. Nie ma natomiast przeszkód, aby wynagrodzenie wzrosło.
Adrian Karasiński
[1] Wyrok SN z 19 lutego 2010 r. II PK 226/09.