Zatory płatnicze to jedno z najpoważniejszych i najczęstszych problemów, z którymi
spotykają się przedsiębiorstwa. Problem ten jest spotykany w firmach o różnych
wielkościach, zarówno mikro, małe, jak i średnie oraz duże przedsiębiorstwo. Problem ten
wiąże się z zagrożeniem stabilnej pozycji finansowej firmy, ale może znacząco wpływać na
cały łańcuch dostaw z firmami powiązanymi.
Jakie są zatory płatnicze i jakie są skutki?
Zatory płatnicze powstają w momencie, gdy przedsiębiorca nie otrzymuje zapłaty swoich
należności od odbiorców, co wiąże się z opóźnieniami lub brakiem uregulowania własnych
zobowiązań wobec dostawców lub pracowników. Gromadzenie się takich skutków prowadzi
do sytuacji, w której powstaje zagrożenie upadłości firmy. Problem ten dotyczy szczególnie
zastosowania sektora MŚP, gdzie brak kontroli finansowej często uniemożliwia rozwój
inwestycji.
Ulga na złe długie – kiedy i jak z niej skorzystać?
Czasami standardowe monitorowanie na bieżąco i reagowanie na pierwsze oznaki opóźnienia,
przypomnienie się o zobowiązaniach, naliczenie odsetek i inne działania nie przynoszą
żądanych skutków, wtedy w grę wchodzi prawo skorzystania z ulgi na złe długi. Jest to
podstawowe narzędzie, które pozwala na korekty podatkowe (podatek dochodowy od osób
prawnych CIT, podatek dochodowy od osób fizycznych PIT oraz podatek od towarów i usług
VAT). Ulga ta umożliwia skorygowanie rozliczeń podatkowych z przyczyny nieściągalnych
wierzytelności.
Warto omówić niezbędny warunek do stosowania ulgi na złe długie dla podatku VAT:
Upłynęło co najmniej 90 dni od terminu płatności na fakturze lub w umowie, a wierzytelność
nadal nie została uregulowana. Czyli prawo do skorzystania z ulgi, wykazując kwoty do
obniżenia VAT w pliku JPK_VAT7M/K, występuje wyłącznie w deklaracji za miesiąc, w
którym nastąpił 90-ty dzień po terminie zapłaty.
Warto zauważyć, że w przypadku uregulowania należności przez kontrahenta po skorzystaniu
z ulgi należy odpowiednio skorygować VAT, przywracając kwoty VAT do pierwotnego
poziomu.
Z prawa pomniejszenia kwoty VAT należnego o VAT należny z nieuregulowanej sprzedaży
można skorzystać w ciągu 3 lat od końca roku kalendarzowego, w którym wystawiono
fakturę.
Przykład: termin zapłaty za fakturę minął w lipcu 2023 roku. To znaczy, że wykazać
nieopłaconą sprzedaż można wyłącznie w deklaracji miesięcznej za lipiec 2023 roku (przy
rozliczeniu kwartalnym – II kwartał 2023). Lecz prawo na korektę JPK za dany okres z tytułu
ulgi przysługuje do końca 2026 roku.
Skorzystanie z ulgi na złe długi w podatku dochodowym:
Stosuje się również termin 90 dni od terminu płatności nieopłaconej sprzedaży.
Od wystawienia faktury nie minęły 2 lata od końca roku kalendarzowego, w którym ją
wystawiono.
Korekty można stosować zarówno w rocznym zeznaniu podatkowym lub na bieżąco – już na
skutek zaliczek na podatek dochodowy
Ulga na złe długi to skuteczne narzędzie kontroli finansowej. Ulgi umożliwiają odzyskanie
podatku od niezapłaconych faktur i podstawy opodatkowania w podatkach dochodowych.
Warto z nich skorzystać, szczególnie gdy pozostałe działania nie przynoszą efektu.
Ważne! Mimo tego, że wierzyciel ma prawo do pomniejszenia podstawy opodatkowania o
zaliczaną do przychodów należnych wartość wierzytelności, dłużnik ma obowiązek
zwiększenia podstawy opodatkowania o nieuregulowane zobowiązanie. W przypadku
nieuregulowania zobowiązania w terminie 90 dni od terminu płatności, podatnik traci prawo
do odliczenia VAT o kwotę VAT-u naliczonego z danej transakcji.
Kolejnym aspektem dotyczącym zatorów płatniczych są odpisy aktualizujące i reprezentacja
je w sprawozdaniu finansowym jednostki (a w szczególności w bilansie i informacjach
dodatkowych).
Odpisy tworzy się na dzień bilansowy, gdy istnieje duże prawdopodobieństwo nieściągnięcia
(np. upadłość odbiorcy, przeterminowanie płatności). Odpisy aktualizujące pomniejszają
kwotę należności od odbiorców w bilansie firmy.
W momencie tworzenia odpisu zagrożona należność stanowi koszt operacyjny lub koszt
finansowy (nieuregulowane odsetki), lecz jeszcze nie stanowi koszt uzyskania przychodu.
Dopiero po stwierdzeniu braku możliwości ściągnięcia należności (np. wyrok sądu) dany
koszt można zakwalifikować jako KUP i pomniejszyć podstawę opodatkowania już w
bieżącym roku.
Tworząc odpis aktualizujący powstaje obowiązek ujawnienia tego w informacji dodatkowej.