Opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych to popularna forma rozliczeń, szczególnie wśród małych i średnich przedsiębiorców. Jest prosta, przejrzysta, a przede wszystkim atrakcyjna ze względu na niższe stawki podatkowe – pod warunkiem, że prowadzona działalność mieści się w katalogu branż uprawnionych do tej formy rozliczeń.
Ale co jeśli w trakcie roku zmienimy profil działalności? Czy możemy zmienić stawkę ryczałtu? A może chcielibyśmy „przejść” na inną stawkę, bo obecna wydaje się zbyt wysoka? W tym wpisie przyglądam się szczegółowo zasadom dotyczącym zmiany stawki ryczałtu – zarówno w kontekście zmiany rodzaju działalności, jak i bieżącego roku podatkowego.
Na czym polega ryczałt ewidencjonowany?
Zanim przejdziemy do meritum, warto przypomnieć, jak działa sam ryczałt. W tej formie opodatkowania przedsiębiorca płaci podatek od przychodu (a nie od dochodu, jak w przypadku skali podatkowej czy podatku liniowego), a jego wysokość zależy od rodzaju prowadzonej działalności. Stawki wahają się od 2% do 17%, w zależności od tego, czym się zajmujemy. Na przykład:
- 3% – działalność gastronomiczna bez sprzedaży napojów alkoholowych,
- 8,5% – najem prywatny, usługi fotograficzne, kosmetyczne, fryzjerskie,
- 12% – niektóre usługi profesjonalne, np. marketingowe,
- 15% – usługi informatyczne, projektowe itp.,
- 17% – wolne zawody, np. lekarz, doradca podatkowy.
I właśnie ta stawka, przypisana do konkretnej działalności, jest kluczowa dla dalszej części wpisu.
Czy można zmienić stawkę ryczałtu w trakcie roku?
Odpowiedź krótka brzmi: nie, o ile nie zmienia się zakres prowadzonej działalności.
W praktyce nie jest tak, że przedsiębiorca może w styczniu wybrać stawkę 8,5%, a w czerwcu postanowić, że chce płacić tylko 3%. Stawka ryczałtu nie podlega dowolnej zmianie – wynika ona wprost z rodzaju wykonywanej działalności, który określa się m.in. poprzez przypisanie odpowiedniego kodu PKWiU (Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług).
Dlatego jeśli w trakcie roku nie zmieniasz faktycznie rodzaju działalności – stawka ryczałtu również pozostaje bez zmian.
Kiedy zmiana stawki ryczałtu jest możliwa?
1. Rozszerzenie działalności o nowy zakres usług
Najczęstsza sytuacja, w której może dojść do zmiany (a dokładniej: zróżnicowania) stawek ryczałtu, to rozszerzenie działalności o nowy zakres usług lub sprzedaży.
Przykład:
Prowadzisz działalność jako specjalista ds. IT – Twoja podstawowa stawka ryczałtu to 12%. W czerwcu zaczynasz dodatkowo wynajmować lokale mieszkalne – przychody z najmu powinieneś opodatkować stawką 8,5%, a nie 12%.
W takiej sytuacji trzeba prowadzić ewidencję przychodów osobno dla każdego rodzaju działalności, aby móc prawidłowo obliczyć należny podatek według różnych stawek.
2. Całkowita zmiana profilu działalności
Jeśli dochodzi do całkowitej zmiany rodzaju działalności (np. zamykasz działalność usługową i przechodzisz na handel detaliczny), wówczas od momentu zmiany stosujesz nową stawkę, zgodną z obowiązującymi przepisami dla nowego rodzaju usług lub towarów.
Warto pamiętać, że taka zmiana powinna zostać zgłoszona w CEIDG (Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej), najlepiej jeszcze przed jej formalnym rozpoczęciem. Organy podatkowe mogą bowiem wymagać potwierdzenia, że dana działalność rzeczywiście została rozpoczęta w określonym terminie.
Czy można „wybrać” niższą stawkę ryczałtu?
Często pojawiającym się pytaniem jest: „czy mogę po prostu zdecydować się na niższą stawkę ryczałtu, jeśli uważam, że moja działalność mieści się w dwóch kategoriach?”
Odpowiedź jest bardziej skomplikowana i wymaga analizy konkretnej sytuacji. Kluczowe są tu:
- PKD działalności – czyli to, co masz wpisane w CEIDG,
- PKWiU – klasyfikacja, na podstawie której ustalana jest stawka podatku,
- faktyczne wykonywane czynności – czyli to, co robisz w praktyce.
Jeśli w danym przypadku dana działalność może być przypisana do różnych kategorii PKWiU, warto skonsultować się z doradcą podatkowym. Błędne przypisanie stawki może skutkować koniecznością zapłaty zaległego podatku i odsetek.
Jak to wygląda w praktyce?
W praktyce obowiązuje zasada: stawka ryczałtu wynika z rzeczywistego charakteru działalności, a nie z deklaracji przedsiębiorcy. Oznacza to, że nawet jeśli wpiszesz do CEIDG, że wykonujesz działalność X, ale w rzeczywistości wykonujesz działalność Y – obowiązuje Cię stawka przypisana do działalności Y.
Jak dodać kod PKD do działalności?
- Wejdź na https://www.biznes.gov.pl
- Zaloguj się przez na przykład profil zaufany lub e-dowód.
- Wybierz „Zmień dane w CEIDG” (wniosek CEIDG-1).
- Dodaj nowy kod PKD w odpowiedniej sekcji.
- Główny kod PKD – ten powinien odpowiadać przeważającej działalności.
- Dodatkowe kody PKD – możesz dodać ich dowolną liczbę. Wyszukaj je z listy lub wpisz ręcznie (np. 62.01.Z – działalność związana z oprogramowaniem).
- Podpisz i wyślij wniosek online.
Alternatywy:
- Osobiście w urzędzie miasta/gminy,
- Listownie (formularz CEIDG-1 z podpisem notarialnym).
Artykuł przygotowała młodszy księgowy Oliwia Gogolewska