czyli o powrocie do „zwolnionego życia” według art. 113 ust. 11 ustawy o VAT
Wprowadzenie
Wyobraź sobie Pana Marka – właściciela niewielkiego zakładu tapicerskiego.
Przez kilka lat był czynnym podatnikiem VAT, bo współpracował z dużymi
firmami. Ale ostatnio czasy się zmieniły – większość jego klientów to teraz osoby
prywatne, a roczny obrót nie przekracza już 200 000 zł. I pan Marek zadaje
sobie pytanie: „Po co ja właściwie nadal jestem na VAT?”
Co mówi ustawa?
Zgodnie z art. 113 ust. 11 ustawy o VAT, podatnik, który wcześniej był
zarejestrowany jako czynny podatnik VAT, może złożyć wniosek o
wyrejestrowanie, jeśli spełnia warunki do skorzystania ze zwolnienia
podmiotowego (czyli takiego, które zależy od wysokości obrotu). Warunek
podstawowy? Wartość sprzedaży w ciągu roku nie może przekroczyć 200 000 zł
(bez VAT).
Kiedy można wyrejestrować się z VAT?
Zgodnie z art. 96 ust. 6 ustawy o VAT, podatnik zarejestrowany jako podatnik
VAT ma obowiązek zgłosić naczelnikowi urzędu skarbowego zaprzestanie
wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu. Zgłoszenie to należy
złożyć w terminie 7 dni od dnia zaprzestania wykonywania tych czynności.
Przykład z życia
Pani Anna prowadzi małe studio jogi. Przez pierwsze lata obsługiwała duże
korporacje i wystawiała faktury z VAT. Ale w 2024 roku przestawiła się na
zajęcia indywidualne – nie przekroczyła nawet 100 tys. zł obrotu. I właśnie
wtedy jej księgowa podpowiedziała: „Aniu, może pora złożyć VAT-Z i wyjść z
VAT? Masz prawo do zwolnienia.”
Jak przebiega proces wyrejestrowania?
Podatnik składa formularz VAT-Z jako zgłoszenie o zaprzestaniu wykonywania
czynności opodatkowanych. Formularz VAT-Z można złożyć osobiście, listownie
lub elektronicznie, np. przez e-Deklaracje lub e-Urząd Skarbowy. Do formularza
nie ma obowiązku dołączania dodatkowych dokumentów, ale podatnik powinien:
złożyć ostatnią deklarację VAT (np. JPK_V7M lub JPK_V7K),
w przypadku likwidacji działalności, sporządzić spis z natury zgodnie z
art. 14 ust. 5 ustawy o VAT.
Po złożeniu formularza naczelnik urzędu skarbowego wykreśla podatnika z
rejestru VAT. Procedura ta nie wymaga wydania decyzji administracyjnej i
zazwyczaj trwa kilka dni. Podatnik nie otrzymuje odrębnego pisma
potwierdzającego wyrejestrowanie, dlatego warto monitorować status na tzw.
Białej Liście podatników VAT.
Wyrejestrowanie z urzędu
Naczelnik urzędu skarbowego może wykreślić podatnika z rejestru VAT z urzędu
w przypadkach takich jak:
nieistnienie podatnika,
niemożność skontaktowania się z podatnikiem mimo udokumentowanych
prób,
nieskładanie deklaracji przez 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały,
składanie deklaracji, w których przez 6 miesięcy lub 2 kwartały nie
wykazano sprzedaży ani nabycia towarów lub usług z kwotami podatku do
odliczenia.
W przypadku wykreślenia z urzędu, podatnik może zostać przywrócony do
rejestru VAT po złożeniu wyjaśnień i wykazaniu prowadzenia działalności
opodatkowanej.
Co trzeba zrobić, aby wyrejestrować się z VAT i wrócić do zwolnienia?
1. Złożyć formularz VAT-Z – zgłoszenie wyrejestrowania z rejestru
podatników VAT.
2. Sprawdzić, czy spełniasz warunki zwolnienia – najważniejszy to obrót do
200 000 zł.
3. Od tego momentu wystawiać faktury bez VAT, z odpowiednią adnotacją:
„Zwolniony z VAT na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o VAT”.
A jeśli wcześniej zrezygnowałem ze zwolnienia?
Tu pojawia się ważny haczyk prawny. Jeśli zrezygnowałeś ze zwolnienia
podmiotowego i przeszedłeś na VAT, to nie możesz wrócić „ot tak”. Ustawa mówi
jasno: Podatnik, który zrezygnował ze zwolnienia, może ponownie z niego
skorzystać dopiero po upływie roku, licząc od końca roku, w którym zrezygnował
ze zwolnienia.
Czy to się opłaca?
Zdecydowanie tak – dla małych firm lub tych, które pracują głównie z osobami
prywatnymi, zwolnienie z VAT oznacza mniejsze obowiązki, mniej deklaracji i
mniej formalności. Jednak jeśli klientami są głównie firmy, które chcą odliczać
VAT, brak VAT na fakturach może podnieść ich koszty.
Co się stanie, jeśli pomylisz się z wyrejestrowaniem?
Niesłuszne wyrejestrowanie, np. przekroczenie limitu 200 tys. zł i wystawianie
faktur bez VAT, może skutkować:
zaległościami podatkowymi z odsetkami,
karami finansowymi,
obowiązkiem złożenia zaległych deklaracji VAT.
Podsumowując
art. 113 ust. 1 ustawy o VAT daje możliwość uproszczenia działalności i
oszczędności dla firm o małych obrotach, ale wymaga przestrzegania
określonych zasad i terminów. Warto mieć wsparcie doświadczonego
księgowego, aby uniknąć błędów i niepotrzebnych sankcji.
Przygotował asystent księgowości Jakub Masiczak