W Polsce osoby objęte obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym mogą
zgłaszać swoich bliskich do tego ubezpieczenia jako członków rodziny. Poniżej
przedstawiamy kluczowe informacje dotyczące tego procesu.
Kto może być zgłoszony jako członek rodziny?
Do ubezpieczenia zdrowotnego można zgłosić następujące osoby:
dziecko własne, dziecko małżonka, dziecko przysposobione,
swojego wnuka,
dziecko obce, dla którego ustanowiono opiekę prawną lub które
przebywa w rodzinnej pieczy zastępczej,
małżonka,
wstępnych (np. rodziców, dziadków), którzy mieszkają z
ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym.
Dzieci mogą być objęte ubezpieczeniem zdrowotnym do ukończenia 18. roku
życia. Jeśli kontynuują naukę w szkole, uczelni lub szkole doktorskiej, prawo to
przysługuje im do ukończenia 26. roku życia. Dzieci posiadające orzeczenie o
znacznym stopniu niepełnosprawności lub równoważne mogą być objęte
ubezpieczeniem bez ograniczenia wiekowego.
Uwaga!
Dziadkowie mogą zgłosić wnuka do ubezpieczenia zdrowotnego wyłącznie w
przypadku, gdy rodzice nie są objęci obowiązkowym ubezpieczeniem
zdrowotnym, nie podlegają przepisom o koordynacji systemów zabezpieczenia
społecznego z tytułu pracy lub prowadzenia działalności na własny rachunek, ani
nie posiadają dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego.
Kiedy zgłosić członka rodziny?
Zgłoszenia należy dokonać w ciągu 7 dni, jeśli:
nie posiada on własnego tytułu do ubezpieczenia, np. nie pracuje, nie
wykonuje umowy zlecenia, nie prowadzi działalności gospodarczej ani nie
jest zarejestrowany jako bezrobotny,
nie przysługuje mu prawo do świadczeń zdrowotnych na podstawie
przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego
W przypadku zmiany pracodawcy lub formy zatrudnienia, członków rodziny
należy zgłosić ponownie.
Jak zgłosić członka rodziny?
Członka rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego można zgłosić zarówno jako
pracownik, jak i osoba prowadząca działalność gospodarczą. W przypadku
pracowników obowiązek zgłoszenia spoczywa na pracodawcy – pracownik
powinien poinformować go o konieczności dokonania zgłoszenia w terminie 7
dni od wystąpienia odpowiednich okoliczności, takich jak np. narodziny dziecka
czy zawarcie małżeństwa. Pracodawca zgłasza członka rodziny do
ubezpieczenia, składając w ZUS formularz ZUS ZCNA.
W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą zgłoszenia dokonuje
się samodzielnie – formularz ZUS ZCNA można złożyć osobiście w oddziale ZUS
lub elektronicznie, przez Platformę Usług Elektronicznych (PUE ZUS). Warto
wiedzieć, że zgłoszeniem może zająć się również biuro rachunkowe, o ile ma
odpowiednie upoważnienie i dostęp do PUE ZUS. W takiej sytuacji właściciel
firmy powinien przekazać biurze niezbędne dane, a także pamiętać, że formularz
musi być w pełni wypełniony.
Przykładowo, przy zgłaszaniu członka rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego
należy uzupełnić między innymi następujące pola w składanym wniosku:
Nazwisko i imię
Stopień pokrewieństwa
Data urodzenia
PESEL (a w przypadku jego braku – numer dowodu osobistego lub
paszportu)
Adres zamieszkania (jeśli różni się od adresu pracownika lub
przedsiębiorcy)
Stopień niepełnosprawności (jeśli nie dotyczy, również to trzeba
zaznaczyć)
Czy osoba jest na wyłącznym utrzymaniu ubezpieczonego?
(TAK/NIE)
Czy pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym? (TAK/NIE)
Do zgłoszenia wymagane są również: wypełniony formularz ZUS ZCNA,
dokument potwierdzający tożsamość członka rodziny (np. dowód osobisty lub
paszport), a jeżeli zgłoszenia dokonuje inna osoba – stosowne
pełnomocnictwo.
Co daje ubezpieczenie zdrowotne członkowi rodziny?
Zgłoszenie członka rodziny do ubezpieczenia zdrowotnego w ZUS
zapewnia mu prawo do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych
ze środków publicznych. Oznacza to, że taka osoba może korzystać z
bezpłatnych usług medycznych w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia
(NFZ), dokładnie na takich samych zasadach jak osoba ubezpieczona.
Kiedy wyrejestrować członka rodziny?
Członka rodziny należy także wyrejestrować z ubezpieczenia
zdrowotnego, jeśli przestaje on spełniać warunki do objęcia tym
ubezpieczeniem. Obowiązek ten trzeba zrealizować w ciągu 7 dni od
zaistnienia takiej sytuacji – na przykład, gdy zgłoszona osoba uzyska
własny tytuł do ubezpieczenia (rozpocznie pracę lub działalność
gospodarczą), dziecko ukończy 18 lat i zakończy naukę, bądź osiągnie 26
lat i nie posiada orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Wyrejestrowania należy dokonać także w przypadku utraty statusu
członka rodziny – np. gdy małżonek przestaje mieszkać z ubezpieczonym.
Warto jednak wiedzieć, że w niektórych sytuacjach wyrejestrowanie
następuje samoistnie – np. gdy dziecko ukończy wymagany wiek lub
członek rodziny uzyska własny tytuł do ubezpieczenia(np. poprzez
zatrudnienie). Choć ubezpieczony nie musi wówczas podejmować
dodatkowych działań, zaleca się monitorowanie statusu ubezpieczenia,
aby uniknąć ewentualnych nieścisłości.
Z wyrazami szacunku, Koordynator Kadr i Płac – Julia Szacherska