Rozpoczęcie jednoosobowej działalności gospodarczej (JDG) to ważny krok na drodze do niezależności zawodowej. Jedną z pierwszych decyzji, jaką musi podjąć przedsiębiorca, jest wybór odpowiedniej formy opodatkowania. To właśnie od niej będzie zależeć m.in. wysokość płaconych podatków, obowiązki ewidencyjne oraz forma rozliczeń z urzędem skarbowym. W tym artykule przedstawiamy dostępne opcje oraz podpowiadamy, na co zwrócić uwagę przy wyborze formy opodatkowania.
Dostępne formy opodatkowania dla Jednoosobowych Działalności Gospodarczych
Obecnie przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą mają do wyboru cztery formy opodatkowania:
- Skala podatkowa (zasady ogólne) – 12% i 32%
- Podatek liniowy – 19%
- Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
- Karta podatkowa (jedynie dla kontynuujących tę formę z poprzednich lat – możliwość jej stosowania wygasa z końcem 2024 roku).
Skala podatkowa – kiedy się opłaca?
Skala podatkowa lub inaczej opodatkowanie na zasadach ogólnych, to podstawowa forma opodatkowania działalności gospodarczej. Jeżeli nie wybierzesz innej formy, będziesz płacić podatek dochodowy według stawki 12% jeżeli twój dochód nie przekroczy 120 tys. zł rocznie oraz 32% od nadwyżki ponad tę kwotę.
Zalety:
- Kwota wolna od podatku – 30 000 zł
- Możliwość rozliczania się wspólnie z małżonkiem
- Możliwość skorzystania z ulg podatkowych (np. ulgi na dzieci, internet, rehabilitacyjna)
Wady:
- Wysoka druga stawka podatku – 32% powyżej 120 000 zł dochodu rocznie
- Wymóg prowadzenia KPiR, a w przypadku przekroczenia 2 mln euro przychodu – pełnej księgowości.
Dla kogo? Dla osób osiągających stosunkowo niskie dochody, chcących korzystać z ulg podatkowych i wspólnego rozliczenia z małżonkiem.
Podatek liniowy – stała stawka 19%
Zalety:
- Jedna, stała stawka podatku niezależnie od wysokości dochodu
- Opłacalna przy wysokich dochodach
- Brak opodatkowania łącznie z innymi źródłami przychodów
Wady:
- Brak kwoty wolnej od podatku
- Brak możliwości wspólnego rozliczenia z małżonkiem i korzystania z większości ulg
- Możliwość odliczenia od podstawy opodatkowania składki zdrowotnej – do limitu ustalanego co roku (np. 11 600 zł w 2024).
Dla kogo? Dla przedsiębiorców, którzy generują wysokie dochody i nie korzystają z ulg podatkowych. Szczególnie atrakcyjna dla wolnych zawodów i specjalistów (np. programistów, lekarzy, doradców).
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
W tej formie podatek obliczany jest od przychodu, bez możliwości odliczania kosztów.
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych jest przeznaczony głównie dla małych podmiotów gospodarczych.
Stawki ryczałtu: Stawka podatku w tym przypadku może wynosić 17%, 15%, 14%, 12%, 10%, 8,5%, 5,5%, 3% oraz 2% – w zależności o rodzaju prowadzonej działalności.
Zalety:
- Prosta ewidencja – brak obowiązku prowadzenia księgi przychodów i rozchodów
- Niskie stawki podatku w niektórych branżach
- Od przychodu odliczyć można także stratę poniesioną w poprzednich latach oraz zapłacone składki na ubezpieczenia społeczne
Wady:
- Brak możliwości odliczania kosztów
- Nie każda działalność kwalifikuje się do ryczałtu
- Ograniczenia przy korzystaniu z ulg i wspólnego rozliczenia
Dla kogo? Dla przedsiębiorców, którzy mają niskie koszty działalności i osiągają przychody z usług objętych preferencyjnymi stawkami ryczałtu.
Kiedy i jak zmienić formę opodatkowania?
Formę opodatkowania można zmienić do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym uzyskano pierwszy przychód w roku podatkowym (dla większości przedsiębiorców będzie to 20 lutego). Zgłoszenia dokonuje się na formularzu CEIDG-1.
Porównanie form opodatkowania
| Kryterium | Skala podatkowa | Podatek liniowy | Ryczałt |
| Stawki podatku | 12% / 32% | 19% | 2% – 17% (w zależności od działalności) |
| Kwota wolna od podatku | Tak (30 000 zł) | Nie | Nie |
| Ulgi podatkowe | Tak | Nie | Niektóre – ograniczone |
| Wspólne rozliczenie z małżonkiem | Tak | Nie | Nie |
| Odliczanie kosztów | Tak | Tak | Nie |
| Ewidencja księgowa | KPiR | KPiR | Ewidencja przychodów |
| Składka zdrowotna – odliczenie | Częściowo | Do limitu (np. 11 600 zł) | Brak możliwości odliczenia |
Pamiętaj, że wybór formy opodatkowania ma wpływ nie tylko na wysokość podatków, ale też na Twoje obowiązki administracyjne. Warto dokonać analizy swojej sytuacji i – jeśli masz wątpliwości – skonsultować się z doradcą podatkowym.